पंत नगर, एप्रिल 29, 2022: एफएमसी इंडिया, एक अग्रगण्य कृषी विज्ञान कंपनी, यांनी आज गोविंद बल्लभ पंत युनिव्हर्सिटी ऑफ ॲग्रीकल्चर अँड टेक्नॉलॉजी (जीबी पंत विद्यापीठ) यांच्यासोबत मधमाशीपालनातून ग्रामीण महिलांमध्ये उद्योजकता विकसित करण्यासाठी एकत्रित काम करण्याचे घोषित केले आहे, जेणेकरून त्या महिला त्यांच्या कुटुंबासाठी शाश्वत उत्पन्नाचा स्त्रोत बनू शकतील व त्यांचे राहणीमान देखील उंचावेल.
प्रकल्प मधुशक्ती (हिंदीमध्ये मधु म्हणजे "मध" आणि शक्ती म्हणजे "महिला ऊर्जा"), हा भारतातील पहिला प्रकारचा नाविन्यपूर्ण शाश्वत विकास उपक्रम आहे. तीन वर्षांपासून या प्रकल्पावर काम सुरू असून हिमालयाच्या पायथ्याशी वसलेल्या उत्तराखंडच्या ग्रामीण भागासाठी याचे नियोजन करण्यात आले आहे. कारण त्याठिकाणी मोठ्या प्रमाणात मध उत्पादनासाठी उपयोगी असलेल्या नैसर्गिक वनस्पतींचा साठा उपलब्ध आहे. उत्तराखंडमधील जवळपास 53 टक्के लोकसंख्या टेकड्या व पर्वतांमध्ये राहते, ज्यापैकी 60 टक्के दारिद्र्य रेषेखाली आहे.
एफएमसी इंडियाचे अध्यक्ष श्री. रवि अन्नावारापू यावेळी म्हणाले, "मधुशक्ती प्रकल्पासह आमचे उद्दीष्ट शाश्वत व्यवसाय संधीसह कृषी क्षेत्रात महिलांना सक्षम बनवून ग्रामीण कुटुंबांचे जीवन बदलणे हे आहे. आम्ही भविष्यातील पिढीसाठी पर्यावरणाचे संरक्षण करताना सुरक्षित व संरक्षित अन्न पुरवठा राखणाऱ्या शेतकऱ्यांना सहाय्य करण्यासाठी आमच्या वचनबद्धतेच्या केंद्रस्थानी शाश्वत शेती ठेवतो. या प्रकल्पाचे यश मधमाशी पालन केवळ एक फलदायी प्रयत्न म्हणून पाहण्यासाठी महिला शेतकर्‍यांना प्रोत्साहित करणे एवढेच नाही तर सधन शेती अंतर्गत परागकणांचे संरक्षण करण्याबाबत वैश्विक चिंतेबद्दल माहिती देणे देखील आहे.”
प्रकल्पाचा भाग म्हणून, ग्रामीण महिलांची निवड सितारगंज, कोटाबाग आणि अल्मोरा आणि रानीखेत या शहरांमधून केली जाईल आणि त्यांना मधमाशी पालनाचे प्रशिक्षण दिले जाईल. शेतकर्‍यांच्या मधमाशांच्या पोळ्यांचे उत्पादन विद्यापीठाच्या मधमाशी संशोधन आणि प्रशिक्षण केंद्र (एचबीआरटीसी) कडून शेतकर्‍यांना पेमेंट सुलभ करण्यासाठी आणि पोळ्यापासून बाजार उत्पादनांसाठी असलेल्या फिरत्या निधीमार्फत खरेदी केले जाईल. हा प्रकल्प परागकण वाहकाच्या वर्तनावर बारकाईने नजर ठेवेल, ज्यामुळे अशा वैज्ञानिक ज्ञानाचा खजिना निर्माण होईल ज्याचा देशभरातील मधमाशीपालकांना फायदा होईल.
मधुशक्ती प्रकल्पाच्या यशाचे उद्दिष्ट देशातील अधिकाधिक महिला शेतकऱ्यांना मधमाशीपालन हा उद्योजकीय व्यवसाय म्हणून स्वीकारण्यासाठी प्रेरित करणे आहे.. उत्तराखंडमध्ये पॉलिनेटर/ परागकण वाहकांची घनता वाढल्याने परागीकरण दर आणि जैवविविधतेच्या वाढीमध्ये वाढ होण्याची अपेक्षा आहे, ज्यामुळे कृषी उत्पादकता वाढेल.. प्रकल्पाच्या इतर ध्येयांमध्ये चांगल्या कृषीविषयक पद्धतींना प्रोत्साहन देणे समाविष्ट आहे ज्यामुळे मधमाशांना सुरक्षित ठेवताना कीटकनाशकांचा सुरक्षित आणि विवेकपूर्ण वापर होतो.
जी.बी.पंत विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. चौहान म्हणाले, "मधमाशी पालन हे राज्यातील ग्रामीण महिलांसाठी किमान गुंतवणूक आणि अनेक फायद्यांसह अतिरिक्त उत्पन्न निर्माण करण्यासाठी सर्वात शाश्वत व्यवसाय संधी आहे. राज्यातील समृद्ध जैवविविधता मधमाशांना भरभराट करण्यास, मधाची विस्तृत निवड करण्यास आणि पर्यावरणास चांगल्याप्रकारे संतुलित ठेवण्यास अनुमती देईल. प्रकल्प केवळ पर्यावरणासाठीच नाही तर वैयक्तिक शेतकऱ्यांसाठीही लाभदायी असेल.”
उत्तराखंड सारख्या जैवविविधतापूर्ण राज्यात मधुमक्षिका पालनाच्या विकासाला मोठ्या प्रमाणात वाव आहे. राज्य सध्या केवळ 12,500 मेट्रिक टन मधाचे उत्पादन करते. हा आकडा मधुशक्तीसारख्या कार्यक्रमाच्या आश्रयाअंतर्गत लक्षणीयरित्या वाढण्याची अपेक्षा आहे.
मधमाशी पालन हा अतिशय आकर्षक व फायदेशीर ग्रामीणकृषी आधारित उपक्रम आहे कारण यास कोणत्याही अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाची व पायाभूत सुविधांची आवश्यकता नाही, मुख्य म्हणजे कमी गुंतवणूकीमध्ये होते. शेतकरी समुदायाची अर्थव्यवस्था वाढविण्यासाठी संबंधित उपक्रम म्हणून हे एकात्मिक कृषी प्रणालीमध्ये योग्य आहे.
हा प्रकल्प जी.बी. पंत विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ.ए.के. शुक्ला, एफएमसी इंडियाचे अध्यक्ष रवी अन्नावरपू, विद्यापीठाचे संशोधन संचालक डॉ. अजित नैन, सार्वजनिक आणि उद्योग व्यवहारांसाठी एफएमसी संचालक राजू कपूर आणि एशिया पॅसिफिकसाठी एफएमसी स्टेटवर्डशिप लीड एस्ले एनजी यांच्या उपस्थितीत सुरू करण्यात आला.
एफएमसी विषयी
एफएमसी कॉर्पोरेशन ही एक जागतिक कृषी विज्ञान कंपनी आहे जी उत्पादकांना बदलत्या वातावरणाशी जुळवून घेत वाढत्या जागतिक लोकसंख्येसाठी अन्न, खाद्य, फायबर आणि इंधन तयार करण्यात मदत करण्यासाठी समर्पित आहे.. एफएमसीचे नाविन्यपूर्ण पीक संरक्षण उपाय - जैविक, पीक पोषण, डिजिटल आणि अचूक कृषी सहित - उत्पादक, पीक सल्लागार आणि टर्फ/हरळी आणि कीटक व्यवस्थापन व्यावसायिकांना पर्यावरणाचे संरक्षण करताना आर्थिकदृष्ट्या त्यांच्या सर्वोत्तम आव्हानांचे निवारण करण्यास सक्षम करतात. जगभरात 100 पेक्षा जास्त कार्यस्थळावर अंदाजित 6,400 कर्मचाऱ्यांसह, एफएमसी नवीन तणनाशक, कीटकनाशक आणि बुरशीनाशक सक्रिय घटक, उत्पादन तयार करणे आणि ग्रहासाठी सातत्याने चांगले असणारे अग्रणी तंत्रज्ञान शोधण्यासाठी वचनबद्ध आहे. भेट द्या fmc.com आणि ag.fmc.com/in/en अधिक जाणून घेण्यासाठी आणि एफएमसी इंडियाचे अनुसरण करण्यासाठी फेसबुक® आणि यूट्यूब®.
